داستان قیام آذربایجانیها پیش از ظهور، خیالپردازی یا واقعیّت؟!

پرسش: این‌که آقای شیخ علی کورانی -نویسنده لبنانی ساکن قم- در مصاحبه‌اش گفته است: «یاران خراسانی پیروز خواهند شد. البته توسط آذربایجانی‌ها به پیروزی می‌رسند. امام صادق می‌فرماید: اگر آذربایجانی‌ها قیام کردند پیروز می‌شویم و قیام قبل از ظهور تحقق می‌یابد.» و نیز در کتاب عصر ظهور نیز همانند آن را آورده است(۱)، آیا چنین سخنی سازگار با روایات اسلامی است و چنین روایتی از امام صادق(علیه‌السّلام) در بارۀ قیام آذربایجانیها پیش از ظهور آمده است؟

پاسخ نویسنده کانال آخرالزّمان مدنی تنکابنی:

هرچند یاوران و پیروان امام مهدی(علیه ‌السّلام) از سرزمینها و گروههای گوناگون می‎باشند، و گروهی از ترکها نیز در آخرالزّمان در یاری‌رساندن به قیامگران راستین پیش از ظهور، مانند هاشمی چینی و شعیب خراسانی و دیگران، می‌کوشند، روایتی از امام صادق(علیه ‌السّلام) در بارۀ قیام آذربایجانیان پیش از ظهور و یاری‌رساندن ترکهای این دیار به خراسانی نداریم!!!

 آن‌چه سرچشمۀ اشتباه آقای کورانی در ارائۀ چنین دیدگاه و برداشت نادرستی شده است، عدم دقّت ایشان در بهره‌بردن از متون صحیح (درست‌نویسی‌شده) روایی و جامع‌ننگری و نداشتن آگاهی فراوان پیرامون موضوعات گوناگون آخرالزّمانی است، و به همین دلیل، در بسیاری از جاها به بیراهه می‌رود، و چنان‌که در مصاحبه با نشریّه فردا گفته است:

«دجّال حدود ۳۰ الی ۴۰ سال بعد از ظهور حرکت برعلیه حضرت راه خواهد انداخت»! و «سامری هنوز زنده است»! نیز یادم نمی‌رود، چندین سال قبل در دیداری که با جناب کورانی داشتم می‌گفت: هیچ حمله‌ای از آذربایجان به ایران نخاهد شد، و آن‌چه در روایات پیرامون هجوم شروسی به ایران آمده است، در بارۀ حملۀ ارتش سرخ شوروی به این کشور در حدود ۶۰ سال قبل (۱۳۲۰ هـ.ش) و اشغال بخشهایی از ایران می‌باشد!!!

برای روشن‌شدن پاسخ درست ما به پرسش یادشده برای همگان، نویسنده می‌گوید که ما پس از سالها پژوهش در مباحث مهدویّت و آخرالزّمان تا کنون روایتی در بارۀ قیام آذریها نیافته ‌ایم، و یافت نیز نمی‌شود، و آن‌چه آمده است، در بارۀ شورش ترکها بر زیان آذریها و دیگر مردم ایران است که در جای خُد می‌بایست مفصّل مورد بحث و پژوهش قرار گیرد، و در همین گفتار نیز به آن می‌پردازیم.

بنا بر روایات اسلامی، ترکهای منطقۀ قفقاز جنوبی، از جملۀ ترکهای آذربایجان و ترکهای ترکیه در سال ظهور امام مهدی(علیه‌السّلام) دو شورش فتنه‌گرانه و نابرحق دارند که در نخستین آنها همراه با خزرها و با فرماندهی فرمانده‌ای ناصبی مذهب و یهودی نسب با نام شَرُوسِی بر کشور ما یورش می‌برند و پس از مدّتی نبرد با ایرانیان به رهبری مَرْوَزِی، از ترس چینیها و خراسانیها و نیز برای یاری‌رساندن به نیروهای اصهب مروانی در برابر هجوم سفیانی به عراق، جنگ با ایرانیان را رها می‌کنند و سوی عراق می‌روند و در آن‌جا نابود می‌شوند، و در دومین شورش، وارد بخشی از جزیره در شمال و شمال شرقی سوریه می‌شوند و دختران جوان مسلمان را به یغما می‌برند، و سرانجام، نخست نیروهای سفیانی بخشی از آنان را می‌کشند و سپس یاران امام مهدی(علیه‌السّلام) آنان را نابود می‌کنند.

از مَکْحُول روایت شده است که پیامبر(صلّی‌الله‌علیه‌[وآله]وسلّم) فرمود:

برای ترکها دو شورشی است: شورشی که آذربایجان را ویران می‌سازند، و شورش دومی که اسبهایشان را بر فرات می‌بندند، و پس از آن (شورش دوم) ترکی نخاهد بود.(۲)

از کعب الاَحْبار روایت شده است که گفت:

... بی‌گمان، قائم از فرزندان علی(علیه‌السّلام) است که برای وی پنهان‌شدنی چون پنهان‌شدن یوسف و بازگشتی مانند بازگشت عیسی ابن مریم می‌باشد. سپس در پی پنهان‌شدنش، با برآمدن ستارۀ سرخ، ویران‌شدن زَوْرا که همان ری است، فروبرده‌شدن مُزَوَّرَه که همان بغداد است، شورش سفیانی و نبرد فرزندان عبّاس با جوانان ارمنستان و آذربایجان، آشکار می‌شود؛ آن، نبردی می‌باشد که در آن، هزارانی و هزارانی کشته می‏شوند، هر کدام شمشیری آراسته را می‌گیرند که بر همگی پرچمهایی سیاه به جنبش درمی‌آیند؛ آن، جنگی است که مرگ سرخ و طاعون تیره با آن درمی‌آمیزند.(۳)

چنین می‎نماید که این حدیث ارزشمند دربردارندۀ برخی پیشبینیهای شگفت از سخنان پیامبر(صلّى‌الله‌علیه‌وآله) باشد، اگرچه کعب الاحبار تابعی آن را به وی نسبت نداده است.

«جوانان ارمنستان و آذربایجان» نیروهای خَزَری از ترک و روس و جز آن‎دو می‎باشند که در قَفْقاز جنوبی گرد می‌آیند، و چند ماه پیش از قیام امام مهدی(علیه‌السّلام)، با فرماندهی شَرُوسِی بر ایران یورش می‌برند، سپس به عراق می‌روند تا مروانیان را یاری کنند، و در آن‌جا با هم نابود می‌شوند.

ابن مَهْزِیار اهوازی، در بارۀ دیدارش با امام مهدی(علیه‌السّلام)، در جایگاهی ناشناخته در حجاز، در روزگار پنهان‌شدن کوتاه‌مدّتش، گفته است:

... آن گاه که او را دیدم، خِرَدم در خوبی و ویژگی‌اش سرگردان شد. پس، به من فرمود: ... شَرُوسِی، با هدفِ کوه سیاه در پشتِ ری که پیوسته به کوه سرخ و چسبیده به کوههای تالِقان است، از اَرْمَنِسْتان و آذَرْبایْجان بیرون می‌آید. پس، میان او و میان مَرْوَزی نبردی نابودگر و ریشه‌برانداز خاهد بود که در آن، خردسال سپیدمو، و از آن، بزرگسال پیر می‌شود، و میان آن‌دو کشتار آشکار می‌شود... .(۴)

«اَرْمَنِسْتان» سرزمینی است که میان جمهوری آذربایجان در شرق و ترکیه در غرب و گرجستان در شمال و رود اَرَس در جنوب جای دارد، و «آذَرْبایْجان» سرزمینی در شمال غربی ایران است که میان دریای خزر در شرق و ترکیه در غرب و رود اَرَس در شمال جای دارد، و آن جدای از جمهوری آذربایجان می‎باشد که نادرست به این نام نامیده شده است.

از ابو بَصِیر روایت شده است که ابو عبدالله [صادق](علیه‌السّلام) فرمود که بی‌گمان، پدرم [باقر](علیه‌السّلام) به من فرمود:

ناگزیر بی‌گمان، آتشی از آذربایجان خاهد بود که چیزی برابر آن نمی‌ایستد. پس، هر گاه چنان شود، پلاسهای خانه‌هایتان شوید و بمانید تا هنگامی که ما مانده‌ایم. پس، هر گاه جنبشگر ما (مهدی) جنبش کند، سوی او بشتابید، اگرچه با سینه‌خیزرفتن... .(۵)

این همان حدیثی است که آقای کورانی بر پایۀ آن پنداشته است که آذربایجانیها برای یاری اهلبیت(علیهم‌السّلام) در آخرالزّمان برمی‌شورند، و هیچ حمله‌ای پیش از ظهور از شمال غرب به ایران نمی‌شود، در حالی که درونمایۀ آن به آتش آشوب و جنگی بزرگ اشاره دارد که ترکان (ترکیه) و چه بسا رومیان (آمریکا و اروپا) بر زیان مسلمانان، به‌ویژه ایرانیان، در سرزمین آذربایجانِ ایران و بر زیان آذریها برمی‌افروزند.

گفتنی است، آن‌چه مایۀ برداشت نادرست جناب کورانی از حدیث یادشده گردیده است، نسخۀ چاپی نادرست آن در کتاب بحار الأنوار می‌باشد. زیرا این حدیث در کتاب غیبت نعمانی که منبع اصلی آن است، در دو جا با عبارت صحیح: لا بدّ «لنار» من أذربیجان لایقوم لها شیء (ناگزیر آتشی از آذربایجان خاهد بود که چیزی برابر آن نمی‌ایستد) آمده است، ولی در نسخۀ چاپی بحار الأنوار در دو جا با عبارت نادرست: لا بدّ «لنا» من أذربیجان لایقوم لها شیء» (ناگزیر برای ما آذربایجان خاهد بود که چیزی برابر آن نمی ایستد) آمده است، و آقای کورانی با آن‌که بنده در چندین سال پیش، اشتباهشان در مبنا قراردادن نسخۀ اشتباه بحار الأنوار و تفسیر نادرست آن را به ایشان تذکّر دادم و همان موقع بی‌درنگ از طریق کامپیوتر به بحار الأنوار مراجعه کرد و اشکال بنده را پذیرفت، ولی پس از آن، نه متن کتابش عصر الظهور را اصلاح کرد و نه گفتارش را در مصاحبه‌ها و ملاقاتها تغییر داد. شنیدنی است اگر بدانید، همین نسخۀ نادرست بحار الأنوار و نقل آن از سوی جناب کورانی مایۀ اشتباه دیگران، جز حقیر و برخی اساتید، در مباحث مهدویّت شده است، و ناگفته نماند که ما نیز معصوم نیستیم و همه در معرض فراموشی و اشتباه می‌باشیم.
----------------------------------------------------------- 
۱. شایان یادآوری است، در کتاب «عصر ظهور» ص ۶۳ که ترجمۀ فارسی عصر الظهور تألیف آقای کورانی است، می‌خانیم: «و از جمله، روایات مربوط به انقلاب آذربایجان در رویاروئى با ترکان مى‌باشد، از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: " آذربایجان براى ما لازم است، چیزى در مقابل آن یاراى مقاومت ندارد و چون انقلاب گر ما قیام کند به سوى او بشتابید، اگر چه با رفتن چهار دست و پا بر روى برف باشد. " ۱ ممکن است از قول امام (ع) که فرمود: " ناگزیر از آذربایجان بوده و چیزى در مقابل آن ایستادگى نمى کند" چنین استفاده شود که آن جنبش است هدایت گر که در آذربایجان و یا از ناحیه اهالى آن سامان بوجود آمده که لازم است بعد از آن، انتظار و درنگ نموده، تا نشانه‌هاى نزدیک آن آغاز گردد...». 
۲. الفتن، ص ۱۴۵، الجزء ۳، ح ۵۹۷؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.
۳. الغیبة، للنعمانیّ، ص ۹-۱۴۸، ب ۱۰، ح ۴؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.
۴. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۶-۴۵، ب ۱۸، ح ۳۲، با نقل از: کمال ‏الدین؛ ترجمۀ یکی از دانشمندان معاصر.
۵. الغیبة، نعمانی، ص ۲۰۰، ب ۱۱، ح ۱؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.

📚گزیده‌هایی از کتاب: جهان در آستانۀ ظهور؛ پژوهش و نوشتۀ سیّد سلیمان مدنی تَنْکابُنِی

✍🏻روش ما در نوشتن واژه‎ها،‌ بر پایۀ درست‌نویسی و سازگاری نوشتار با گفتار و برخی نکته ‎های دیگر است.

✔️کانال آخرالزّمان