شهر قم و آسودگی‌اش از گرفتاریها در آخرالزّمان

از روایات اسلامی که دربارۀ قم آمده‌اند بهره‌گرفته می‌شود که قم در آخرالزّمان در سنجش با دیگر سرزمینها همواره از آسوده‌ترین سرزمینهای مسلمانان است، ولی هر گاه برخی جوانانش از پدرانشان نافرمانی کنند و برخی زیندگانش، از دانشمندان، بازرگانان و دیگر دسته‌های مردم، به برادران دینیشان خیانت ورزند، خداوند برخی گرفتاریها، مانند چیره‌شدن بسیارزورگویان، گرانی نرخها، پخش‌شدن بیماریها و مرگ ناگهانی، را بر آنان فرود می‌آورد، و در هر حالی، دچارشدن قمیها به این گرفتاریها سبکتر از دچارشدن مردم دیگر سرزمینها به آنهاست. 

از سویی دیگر، اندکی پیش از قیام امام مهدی(علیه‌السّلام) شکنجه‌های گوناگون، مانند فروبرده‌شدن زمین، سنگباران‌ از آسمان و یورش سپاه سفیانی، بر بسیاری از سرزمینهای اسلامی فرود می‌آیند، به‌ویژه مدینه، بغداد، بصره و ری (تهران)، و در آن زمان، قم و زیندگانش از آن شکنجه‌ها نگاه‌داشته‌ شده خاهند بود.

ابو جمیله مُفَضَّل پسر صالح از مردی روایت کرده است که ابو عبدالله-صادق-(علیه‌السلام) فرمود:

هر گاه آشوبها سرزمینها را فراگیرند، بر شما باد قــم و پیرامونش و دوردستهایش؛ پس بی‌گمان، گرفتاری از آن‌جا دورشده است.(1)

ابو عبدالله [ابن](2) فقیه هَمَدانی در کتاب البُلْدان گفته است:

بی‌گمان، ابو موسی اشعری روایت کرده است که وی از علی پسر ابو طالب(علیه‌السّلام) از آسوده‌ترین شهرها و بهترین جایگاهها هنگام فرودآمدن آشوبها و آشکارشدن شمشیر پرسید؟ فرمود: آسوده‌ترین جایگاهها در آن روز سرزمین جَبَل (کوهستان) است. پس، هر گاه خراسان آشفته شود، میان گرگانیها و تبرستانیها جنگ درگیرد و سیستان ویران شود، آسوده‌ترین جایگاهها در آن روز شهر قـــم است؛ آن، سرزمینی است که از آن‌جا بیرون می‌آیند یاورانِ بهترین مردم از پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ و عمو و عمّه... .(3)

سرزمین «جَبَل» (کوهستان) یا «جِبال» (کوهستانها) بخشهایی گسترده و کوهستانی از میانه‌ها تا غرب کشور ایران است، و شهرهایی بسیاری، مانند تهران، کرج، قزوین، زنجان، قم، کاشان، اسفهان، اراک، خرّم آباد، همدان، سنندج و کرمانشاه را در بر می‌گیرد، و «خراسان» سرزمینی پهناور در آسیای میانه است که از شمال شرقی ایران آغاز و تا مرزهای غربی چین و هند کشیده می‌شود، و اکنون بیشتر افقانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و بخشی از ایران و قرقیزستان را در بر می‌گیرد، و «گرگان» سرزمینی میان تبرستان و خراسان بود که اکنون استان گلستان در شمال شرقی ایران را در بر می‌گیرد، و «تبرستان» سرزمینی میان گرگان و گیلان بود که اکنون استان مازندران در شمال ایران را در بر می‌گیرد.(4)

سزاوار است در این‌جا اشاره شود که مراد از «آشکارشدن شمشیر»، به کار گرفته‌شدن جنگ‌افزارهای گوناگون در جنگهاست، آشفتگی خراسان از سخت‌شدن آشوبها و درگیریها در سرزمینهایش می‌باشد، و روی‌دادن جنگ میان گرگانیها و تبرستانیها یا برخاسته از ناسازگاریهای درونی میان گروههای سه‌گانه در حکومت جمهوری اسلامی ایران است و یا از گرایش تبرستانیها به حسنی گیلانی و ناسازگاری گرگانیها با این قیامگر سرچشمه می‌گیرد، و خداوند داناتر است.

از شگفتیهای سخن امام علی(علیه‌السّلام) این است که از آن بهره‌گرفته می‌شود کشور ایران در سنجش با دیگر کشورهای خاورمیانه در آخرالزّمان جزیرۀ آسودگی و آرامش خاهد بود، و آسودگی و آشتی در آن جای می‌گیرد، و این همان چیزی است که ما اکنون آن را آشکارا می‌بینیم، و جز این نیست که ناآرامی‌اش تنها کمی پیش از قیام امام مهدی(علیه‌السّلام) می‌باشد، و مقصود از «بهترین مردم از پدر و مادر...» در این حدیث، همین امام بزرگوار است.

از ابو مسلم عَبْدِی روایت شده است که ابو عبدالله صادق(علیه‌السّلام) فرمود:

خاک قــم پاکیزه است، و زیندگان قـم از ما و ما از آنانیم، بسیارزورگویی بدشان را نمی‌خاهد، مگر آن‌که کیفرش شتابان می‌گردد، تا هنگامی که به برادرانشان خیانت نکرده‌اند. پس، هر گاه آن کار را کنند، خداوند بسیارزورگویانِ بدی را بر ایشان چیره می‌کند. آگاه باشید که بی‌گمان، آنان یاوران قائم ما و خاهندگان حقّ مایند. سپس سرش را سوی آسمان بالا بُرد و فرمود: خدایا ایشان را از هر آشوبی نگاه‌دار و اینان را از هر نابودی‌ای رها کن.(5)

عبدالعظیم حسنی از اسحاق ناصح روایت کرده است که ابو حسن اوّل-موسی کاظم-(علیه‌السّلام) فرمود:

قـم آشیانۀ خاندان محمّد و پناهگاه شیعیانشان است، ولی به‌زودی گروهی از جوانانشان برای نافرمانی پدرانشان و سبک‌شمردن و ریشخندکردن بزرگانشان و پیرانشان نابود می‌شوند، و با آن‌همه، خداوند بدی دشمنان و هر بدی‌ای را از آنان دور می‌کند.(6)

شایان یادآوری است، هر گاه حال برخی جوانان در شهر دینی قم چنین باشد، پس، بسیاری از جوانانِ دیگر شهرهای ایران و جهان حالشان بهتر از آنان نخاهد بود، و پناه می‌بریم به خداوند از این حال!

روایت شده است از علی پسر محمّد عسکری، از پدرش، از نیایش امیر مؤمنان-علی-(علیه‌السّلام) که رسول خدا(صلّى‌الله‌علیه‌وآله) فرمود:

هنگامی که به آسمان چهارم گذر داده شدم، نگاه کردم به گنبدی از مروارید که برای آن چهار گوشه و چهار در بود، همه‌اش از پارچۀ ابریشمی زربافت سبز، گفتم: ای جبرائیل، این گنبدی که نیکوتر از آن را در آسمان چهارم ندیده‌ام چیست؟! گفت: دوست من محمّد، این نَمای شهری است که به آن «قم» گفته می‌شود، و در آن‌جا بندگان مؤمن خداوند گرد می‌آیند که چشم به راه محمّد و شفاعت وی برای رستاخیز و حسابرسی می‌شوند، و بر آنان اندوه، دلنگرانی، ناشادمانیها و ناخُشایندها می‌روند. [راوی](7) گفت: از علی پسر محمّدعسکری(علیه‌السّلام) پرسیدم: کی چشم به راه گشایش خاهند شد؟ فرمود: هنگامی که آب بر روی زمین چیره شود.(8)

سخن امام هادی(علیه‌السّلام): «هنگامی که آب بر روی زمین چیره شود» به بارش بارانهای سیل‌آسا و سرکشی آبها و فرورفتن بسیاری از سرزمینها در آب، کمی پیش از قیام امام مهدی(علیه‌السّلام)، اشاره می‌کند.
-------------------------------------------------------------------------------- 
1. بحار الأنوار، ج 57، ص 214، ب 36، ح 26، با نقل از: تاریخ قم؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.
2. میان دو کروشه از افزوده‌های ما است.
3. بحار الأنوار، ج 57، ص 217، ب 36، ح 47، با نقل از: تاریخ قم؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی. گفتنی است، این روایت در نسخۀ چاپی «کتاب البلدان» نزد ما با دگرگونی‌ای در برخی واژه‌ها و گزاره‌ها یافت می‌شود، و آن‌چه ما آورده‌ایم، بهتر و فراگیرتر است.
4. بهره‌گرفته‌شده از: برخی منابع.
5. بحار الأنوار، ج 57، ص 9-218، ب 36، ح 49، با نقل از: تاریخ قم؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.
6. بحار الأنوار، ج 57، ص 214، ب 36، ح 31، با نقل از: تاریخ قم؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.
7. میان دو کروشه از افزوده‌های ما است، و «راوی» همان ابو مُقاتِل دیلمی است، چنان‌که از کتاب «تاریخ قم، ص 269، ف 8،  ب 1، چاپ نخست، سال 1385 هـ.ش در قم» برمی‌آید. 
8. الاختصاص، ص 2-101، فی مدح مدینة قمّ؛ ترجمۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی.

✔️ برگرفته از: جهان در آستانۀ ظهور، پژوهش و نوشتۀ سیّد سلیمان مدنی تنکابنی
کانال آخرالزّمان